अणुशास्त्रज्ञ आर. चिदंबरम् कालवश; पोखरण अणुचाचणीत बजावली होती महत्त्वाची भूमिका

देशीतील प्रसिद्ध अणुशास्त्रज्ञ राजगोपाल चिदंबरम मृत्यू यांचा मुंबईत मृत्यू झाला आहे. ते 88 वर्षांचे होते. त्यांच्यामुळे या क्षेत्रातील योगदानामुळे देशाने जागतिक स्तरावर अणुशक्ती म्हणून स्वतःची ओळख निर्माण केली. त्यांच्या निधनाबाबत अणुऊर्जा विभागाने (DAE) शोक व्यक्त केला आहे.

देशात 1975 आणि 1998 च्या अणुचाचण्यांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावणारे शास्त्रज्ञ राजगोपाल चिदंबरम यांचे शनिवारी पहाटे वयाच्या 88 व्या वर्षी निधन झाले. अण्वस्त्र कार्यक्रमाशी संबंधित असलेले चिदंबरम यांनी मुंबईतील जसलोक रुग्णालयात पहाटे 3.20 वाजण्याच्या सुमारास अखेरचा श्वास घेतला, अशी माहिती अणुऊर्जा विभागाच्या (DAE) अधिकाऱ्याने दिली.

देशाच्या पहिल्या अणुचाचणीत त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली आणि 1998 मध्ये पोखरण-2 अणुचाचणीवेळी अणुऊर्जा विभागाच्या पथकाचे नेतृत्व केले, असे DAE आपल्या शोकसंदेशात म्हटले आहे. त्यांच्या योगदानाने देशाला जागतिक स्तरावर अणुशक्ती अशी ओळख मिळाली. जागतिक दर्जाचे भौतिकशास्त्रज्ञ डॉ. चिदंबरम यांच्या भौतिकशास्त्र, क्रिस्टलोग्राफी आणि मटेरिअल सायन्स या क्षेत्रातील संशोधनामुळे देशाच्या वैज्ञानिक प्रगतीला हातभार लागला. या क्षेत्रातील त्यांच्या योगदानामुळे देशात आधुनिक साहित्य विज्ञान संशोधनाचा पाया रचण्यास मदत झाली.

राष्ट्राच्या विकासात विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या वापराचे खंबीर समर्थक, चिदंबरम यांनी ग्रामीण तंत्रज्ञान कार्यगट आणि सोसायटी फॉर इलेक्ट्रॉनिक ट्रान्झॅक्शन्स अँड सिक्युरिटी यासारखे कार्यक्रम स्थापन केले.चिदंबरम यांना 1975 मध्ये पद्मश्री आणि 1999 मध्ये पद्मविभूषणसह अनेक प्रतिष्ठित पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले. त्यांनी अनेक विद्यापीठांमधून मानद डॉक्टरेट मिळवली आणि प्रतिष्ठित भारतीय आणि आंतरराष्ट्रीय विज्ञान अकादमींचे ते फेलो होते.

डीएईचे सचिव अजित कुमार मोहंती यांनी चिदंबरम यांच्या निधनाने कधीही भरून न येणारी हानी असल्याचे म्हटले आहे. डॉ. चिदंबरम हे विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील अग्रणी होते, ज्यांच्या योगदानामुळे भारताची आण्विक क्षमता आणि धोरणात्मक आत्मनिर्भरता वाढली. त्यांचे निधन हे वैज्ञानिक समुदाय आणि राष्ट्राचे कधीही भरून न येणारे नुकसान आहे. या दु:खाच्या प्रसंगी आम्ही त्यांचे कुटुंब आणि प्रियजनांप्रती मनापासून संवेदना व्यक्त करतो, असे त्यांनी म्हटले आहे.

डॉ. चिदंबरम यांचा जन्म1936 मध्ये झाला होता. चेन्नई आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स, बेंगळुरूचे ते विद्यार्थी होते. चिदंबरम यांनी भारत सरकारचे प्रमुख वैज्ञानिक सल्लागार (2001-2018), भाभा अणुसंशोधन केंद्राचे संचालक (1990-1993), अणुऊर्जा आयोगाचे अध्यक्ष आणि भारत सरकारचे DAE सचिव (DAE) यासह अनेक प्रतिष्ठित पदांवर काम केले. 1993-2000). 1994 ते 1995 या काळात त्यांनी आंतरराष्ट्रीय अणुऊर्जा एजन्सी (IAEA) च्या बोर्ड ऑफ गव्हर्नर्सचे अध्यक्ष म्हणूनही काम केले. चिदंबरम यांनी भारताच्या आण्विक क्षमतांना आकार देण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती.