लठ्ठपणा कर्करोगाइतकाच धोकादायक? नवे संशोधन जाणून घ्या

लठ्ठपणा हा भारतातील एक सामान्य पण गंभीर आजार आहे. यामुळे आरोग्याच्या इतरही विविध समस्या आज उद्भवत आहेत. लठ्ठपणा कमी करण्यासाठीही अनेक औषधे आहेत. दरम्यान, भारतीयांसाठी लठ्ठपणाची व्याख्या आता बदलण्यात आली आहे. यापूर्वी लठ्ठपणा फक्त बीएमआय म्हणजेच बॉडी मास इंडेक्सद्वारे ओळखला जात होता. म्हणजेच ज्या व्यक्तीचा बीएमआय जास्त असतो तो लठ्ठपणाचा बळी असतो, पण आता त्यात बदल करण्यात आला आहे. लठ्ठपणाही आता टप्प्यानुसार असेल.

लठ्ठपणाबाबत अभ्यास करण्यात आला आहे. हे संशोधन द लॅन्सेट डायबेटिस अँड एंडोक्रिनोलॉजी या ब्रिटीश वैद्यकीय नियतकालिकात प्रकाशित करण्यात आले आहे. नॅशनल डायबेटिस ओबेसिटी अँड कोलेस्ट्रॉल फाउंडेशन (एन-डॉक), फोर्टिस हॉस्पिटल (सी-डीओसी) आणि एम्स दिल्ली यांनी लठ्ठपणाची व्याख्या नव्याने परिभाषित केली आहे. यामुळे भारतीयांमध्ये लठ्ठपणामुळे होणारे आरोग्यविषयक आजार अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यास आणि त्यावर उपचार करण्यास मदत होईल. लठ्ठपणामुळे होणाऱ्या इतर आजारांचाही या सर्वेक्षणात बारकाईने अभ्यास करण्यात आला आहे. यात मधुमेह, हृदयरोग आणि आरोग्याच्या इतर समस्यांचा समावेश आहे.

लठ्ठपणाची पहिली व्याख्या काय होती?

लठ्ठपणासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे 2009 मध्ये तयार करण्यात आली होती. जुने निकष फक्त बीएमआय (वजन ते उंची गुणोत्तर) वर आधारित होते. एखाद्याचा बीएमआय 23 पेक्षा जास्त असेल तर तो लठ्ठपणाचा बळी ठरतो, असे दिसून आले. गेल्या 15 वर्षांपासून भारतात लठ्ठपणाची व्याख्या याच आधारावर केली जात होती. पण यामुळे लठ्ठपणामुळे होणारे इतर आजार अचूकपणे ओळखणे अवघड होत होते.

एक नवा अभ्यास करण्यात आला. नव्या संशोधनात असे आढळून आले आहे की, ओटीपोटातील लठ्ठपणा देखील भारतातील अनेक आजारांचे कारण असू शकतो. या अभ्यासात पोटाभोवती साठलेली चरबी देखील इतर अनेक आजार आणि लठ्ठपणाचे प्रमुख कारण मानली गेली आहे.

अभ्यासात काय समोर आले?

नव्या संशोधनात लठ्ठपणाची दोन टप्प्यांत विभागणी करण्यात आली आहे. दोन्ही टप्प्यांसाठी प्रारंभिक निकष बीएमआय 23 पेक्षा जास्त आहे. यामध्ये पहिल्या टप्प्याला ओबेसिटी आणि दुसऱ्या टप्प्याला ओबेसिटी विथ ओबेसिटी असे नाव देण्यात आले आहे. अभ्यासात लठ्ठपणाची व्याख्या कशी केली जाते हे समजून घेऊया.

स्टेज 1: लठ्ठपणा

पहिल्या टप्प्यात लठ्ठपणा शरीरावर दिसून येतो, पण त्याचा परिणाम अवयवांच्या कार्यक्षमतेवर किंवा दैनंदिन कार्यावर होत नाही, परंतु जर ते नियंत्रित केले नाही आणि 23 पर्यंत कमी केले नाही तर त्याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात.

स्टेज 2: लठ्ठपणा

दुसऱ्या टप्प्यात लठ्ठपणा शरीरावर तर दिसतोच, शिवाय शरीराचे इतर ही अनेक भाग अनाकर्षक दिसू लागतात. उदाहरणार्थ, कंबर वाढविणे किंवा कंबर-छाती रुंद करणे यासह इतर अनेक गोष्टींवर परिणाम होऊ लागतो. स्टेज 2 च्या या लठ्ठपणामुळे अनेक आजारांचा धोका वाढतो. जसे मधुमेह आणि हृदयरोग.

नवीन अभ्यासाच्या मदतीने उपचार करणे सोपे होईल

एका नव्या अभ्यासाच्या मदतीने लठ्ठपणाचे संपूर्ण कारण शोधून त्यावर उपचार केले जातील. म्हणजे जी व्यक्ती लठ्ठ असते आणि त्याच्या भोवती अनेक आजार असतात. त्यामुळे त्यावर उपचार होण्यास मदत होईल. केवळ बीएमआयच नव्हे तर पोटाभोवती साठलेल्या चरबीवरूनही लठ्ठपणाचे मूल्यमापन केले जाईल आणि भविष्यात लठ्ठपणामुळे होणारे मधुमेह, हृदयरोग यांसारखे इतर आजारही वेळीच ओळखले जातील.
नव्या अभ्यासाबद्दल तज्ज्ञ काय म्हणतात?

फोर्टिस रुग्णालयाचे मधुमेह आणि एंडोक्रिनोलॉजीचे कार्यकारी अध्यक्ष डॉ. अनुप मिश्रा म्हणाले की, हा अभ्यास आजच्या काळासाठी “तातडीचा” आहे. भारतात लठ्ठपणा हा केवळ शहरी भागापुरता मर्यादित नसून ग्रामीण भागातील लोकांनाही याचा फटका बसत आहे. या नव्या अभ्यासाच्या मदतीने लठ्ठपणावर योग्य प्रकारे नियंत्रण मिळवता येईल. तसेच लठ्ठपणामुळे होणाऱ्या इतर आजारांबाबतही अचूक माहिती मिळू शकते. वजन कमी करण्याच्या निकषांच्या दृष्टीने हा अभ्यास खूप प्रभावी ठरेल.

त्याचवेळी एम्स दिल्लीचे मेडिसिनचे प्राध्यापक डॉ. नवल विक्रम म्हणतात की, भारतीयांसाठी लठ्ठपणाची वेगळी व्याख्या तयार करणे खूप महत्वाचे आहे जेणेकरून संबंधित आजार लवकर ओळखता येतील आणि त्यावर योग्य उपचार करता येतील. हे संशोधन लठ्ठपणाचा सामना करण्यासाठी एक स्पष्ट आणि तार्किक दृष्टीकोन दर्शविते.

(डिस्क्लेमर: या आर्टिकलमध्ये देण्यात आलेली माहिती व उपाय हे सामान्य ज्ञानावर आधारित आहेत. आमचा याला दुजोरा नाही. ते अवलंबण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला जरूर घ्यावा.)